VỀ ĐÂU TRI KỶ(*)

VỀ ĐÂU TRI KỶ^(*)

Hà Công Trường

 (Nhân đọc tập thơ “Nửa chiều Pleiku” của nhà thơ Nguyễn Như Bá, NXB Hội Nhà văn)

“Nửa chiều Pleiku” là tập thơ gói gọn cả một chặng đời – là đứa con tinh thần đầu tiên của mình mà nhà thơ Nguyễn Như Bá thai nghén – là ước mơ cho một hành trình thơ - hành trình của người yêu mến Pleiku như một người tình. Tập thơ dày 76 trang với 44 bài thơ khổ 20x 20cm, nhà xuất bản Hội nhà Văn. Cuốn sách được trình bày khá bắt mắt ngay từ bìa cho đến trang thơ những khoảng trống được dành ra nhiều tạo nên cảm giác thoáng và dễ chịu.

Tập thơ là phút trải lòng, là hoài niệm về năm tháng đã đi qua – hoài niệm về phố núi từ lúc đặt bước chân phiêu du tới bây giờ. Nguyễn Như Bá bây giờ như một người Pleiku thực thụ, bởi phố núi này đã tạo nên những nốt trầm bâng khuâng trong chất thơ ông. Chính sự am hiểu, sự gắn bó với con người, với bồng bềnh sương sáng - chiều, phố núi. Với văn hóa nơi đây đã tạo cho thơ ông dấu ấn riêng biệt đầy sức sống, đầy sức hấp dẫn và thành công. Không ngoa khi nói thơ ông như người thiếu nữ xuân thì vừa ngượng ngùng e ấp, vừa kín đáo trao duyên mà cũng lúng liếng men say tình. Ta bắt gặp Tây Nguyên qua “Hoàng hôn” của tác giả, bằng  những hình ảnh được ông cố tình cắt gãy tạo nên sự gập ghềnh trong từng câu chữ. Giọng thơ nhấn nhá, nhả chữ có cảm giác như những điệp trùng dốc, đèo khiến cho con chữ tự rơi một cách vô tình mà cố ý: “Con đường nào/Mà không qua/Núi… /Đèo/Rêu xanh/Sương chùng/Lá ứa/Giọt nắng ngủ quên” (Hoàng hôn). Sự trúc trắc đến khó chịu như vùng vằng như cố gắng nói trong hơi thở đứt đoạn để cố gắng vượt qua những dốc nối dốc. Những câu chữ bị bẻ gãy, đứt lìa không theo một trật tự nào cụ thể: “Con đường nào/ Mà không gặp/ Em/ Gùi mùa qua dốc/ Nhịp/Chiêng cồng/ Say”(Hoàng hôn). Lắm lúc ta cũng gặp một Pleiku nhẹ nhàng duyên dáng trữ tình trong thơ ông “Pleiku phố núi dường mây/ Đường về quán nhỏ vơi đầy cùng em/ Rượu suông dốc cạn tới đêm/ Tơ tình em sợi tóc mềm bay ngang” (Nửa chiều Pleiku). Cái nhẹ nhàng, chút tơ vương ấy níu kéo để cho nhà thơ thấy mình còn nợ nần với phố núi thế nên: “Hồn anh bối rối miên man/ Khi không mình lại nợ nần gì nhau” (Nửa chiều Pleiku).

Thơ Nguyễn Như Bá không cố gắng đi sâu vào hiện thực cuộc sống, cũng không có những bí bách, những âm thanh, hình ảnh ngồn ngộn của cuộc sống, những mảng màu trắng đen ngột ngạt. Mà thơ ông nhẹ nhàng với những xúc cảm mơn man, những thổn thức đầy yêu thương diệu vợi: “Pleiku ơi/ không thương sao đợi/ mưa mù trời/ là lúc không em” (Bên tách cà phê) hay “rượu ngọt ngào mà sao đêm cạn/ em lơ là ta mãi bâng khuâng” (Về Ialy). Không gian thơ và hồn thơ của ông vừa nhẹ nhàng vừa thân thuộc vừa gợi mở tạo cho người đọc có cảm giác như họ đã từng sống, từng gắn bó với phố núi huyền tích này.

“Nửa chiều Pleiku” không chia theo chủ đề, cảm xúc mà nó miên man theo nhịp thơ của tác giả, để cứ ngỡ rằng tâm hồn ta đang quyện vào con chữ theo dập dềnh những vũ khúc nhớ thương. Ta gặp Nguyễn Như Bá trong những câu thơ tình với cái trách móc nhẹ nhàng mà rất duyên, dỗi hờn mà nồng nàn như môi êm men tình: “Lúc không em cạn ly đỡ lạnh/ vén mây trời cụng phía trăng lên/ không xa em làm sao biết nhớ/ tình dỗi hờn cảm giác môi êm” để rồi lâng lâng theo cảm xúc sum vầy trọn vẹn của tình yêu “Tưởng tượng thôi cũng là em đấy/ xa là gần càng nhớ nhau hơn/ duyên đã bén cây gì tỏa bóng/ rợp mái tình hạnh phúc soi chung” (Mái tình). Hay đó là những dòng hoài niệm về những kỷ niệm xa xôi mà trong một thoáng trở về quê xưa tâm hồn được reo lên thành tiếng: “Lặng lẽ về với thôn với xóm/ với con mương chảy dọc ven đường/ bóng mù u lâu đời cổ thụ/ qua rồi mới biết nhớ quê hương” rồi “tuổi thơ xưa đứa nào cũng ướt/ mãi đuổi theo mặt nước lênh đênh”. Hoài niệm về quê hương, tác giả hồi tưởng lại những vụng dại tuổi thơ: “lòng miên man một thời vụng dại/ đi đến trường trốn học hái keo” (Theo cánh mù u).

Chung thủy với thể thơ dân tộc tuy nó đã được tác giả cố tình tạo nên những ngắt quãng, những nhấn nhá để phá cách. Những phá cách ở vỏ bọc bên ngoài để ngôn ngữ tự do chạy theo cảm xúc, theo những luyến láy mà vẫn đậm chất nhạc sự dịu dàng và sự kỹ lưỡng trong chọn lọc ngôn từ. Thơ Nguyễn Như Bá không gượng ép, không mang tính tự sự, không nóng hổi những sự kiện thời cuộc mà nó nhẹ nhàng, bâng khuâng. Nó là thơ của người tình thơ, của những con người nhìn cuộc đời bằng những yêu thương trong trẻo. Đôi khi nhà thơ để cho tâm hồn vu vơ với cuộc sống: “Đất trời sao gió vô vàn/ trần gian xuôi ngược ngổn ngang chất đầy” (Về đâu tri kỷ). Nhưng những dư vọng ấy, thoảng qua rất nhanh để rồi như hững hờ nhà thơ tự trấn an mình: “Tưởng đâu cây cỏ mưa chan/ chợt thu nghiêng bóng sương giăng mù trời/ tâm không linh tượng vướng bời/ hanh hao vàng vọt lả lơi chi nhiều” (Về đâu tri kỷ). Con người thơ trong “Nửa chiều Pleiku” của Nguyễn Như Bá là con người yêu và mãnh liệt với tình yêu. Ông không đòi hỏi tình yêu một cách riết rỏng, với những môi hôn gấp gáp mà tình yêu trong thơ ông đầy lãng mạn, đầy duyên dáng và đầy đủ dư vị ngọt – thanh – êm ái – ru tình. Những cảm xúc, những trường đoạn ấy khiến tập thơ mang cái nhẹ nhàng, ru êm như bản romance về tình yêu. Trách móc, hờn giận trong tình yêu ông vẫn rất nhẹ nhàng, cứ như thủ thỉ, cứ như vỗ về chính tâm hồn mình: “Dọc ngang lối vắng trăng hời/ chợt nghe khe khẽ ngọt lời cảm dâng/ nhẹ thơm hoa ngực mơ màng/ lung linh duyên phận lỡ làng không tên” (Không gọi tên) hay: “Vắng em mưa gió liêu xiêu/ gần kề sao chẳng dệt chiều mơ xanh” (Màu tím nhã my).

“Nửa chiều Pleiku”, cuốn người đọc vào một thế giới đầy những du dương, đầy những giai điệu ngọt mềm, đầy cuốn hút. Sự nhẹ nhàng cuốn hút ngay ở bìa của tập thơ và sự trình bày một cách có chủ ý của ban biên tập, tất cả tạo nên sự hài hòa như lời tác giả đã gửi gắm: “Vui buồn trong một niệm rơi/ vòng tay nhỏ hẹp vòng đời vô biên/ trời xanh mây trắng hiện tiền/ lắng chuông nghe tiếng tâm thiền à ơi” (Lắng tiếng). Thơ Nguyễn Như Bá, không đầy những nhốn nháo của cuộc sống mà nhẹ nhàng, tình tứ. Thơ ông là tiếng nói của một tâm hồn hoài niệm đầy yêu thương, tiếng nói của những giai điệu yêu thương của người tình thơ với cuộc đời, với người, với “phố núi mờ sương”. Xin được lấy những nhận xét của nhà thơ Hoàng Thanh Hương khi nói về ông: “Với ai đó văn chương như một cuộc chơi, Nguyễn Như Bá không thế, với anh, thơ là cuộc đời “Thơ là cái gì rất cũ rất mới, rất xưa rất nay và hơn thế nữa. Nó gắn liền với bản chất làm người của trần gian đầy quan niệm”. Với anh thơ còn là trách nhiệm. Khi yêu và viết về chuyện yêu, anh rất mãnh liệt”…

H.C.T

Ghi chú: ^(*) : Tên một bài thơ trong tập “Nửa chiều Pleiku” của tác giả